Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsünden Dr. Öğr. Üyesi Mümin İsov ile Balkan Çalışmaları Ana Bilim Dalı doktora programı öğrencisi Ergün Hasanoğlu’nun, “Osmanlı Avrupası’nda Bölücülük Cereyanı-Makedonya Komitacılarının Anıları” adlı eseri yayımlandı.
Kısa bir süre önce Selenge Yayınları tarafından okuyucuyla buluşan kitapta Damyan Gruev, Dr. Hristo Tatarçev, Gürçe Petrov, Ivan Garvanov gibi İç Makedonya İhtilalci Örgütü’nün (VMORO) önde gelen isimlerinin anıları, Dr. Öğr. Üyesi Mümin İsov ve Ergün Hasanoğlu tarafından çevrilerek yayına hazırlandı. Çevirmenlerin açıklayıcı notlarıyla anlaşılması kolaylaşan eser, Osmanlı arşivi ile Bulgarca kaynak ve orijinal vesikalardan yararlanarak oluşturuldu.
VMORO’nun faaliyetleri ile karıştıkları ihtilal ve ayaklanmalar dâhil pek çok konuya açıklık getiren eser ayrıca Sultan II. Abdülhamid dönemine de farklı bir açıdan bakma imkânı sunuyor. Görsellerle desteklenen eser hakkında bilgiler veren Dr. Öğr. Üyesi Mümin İsov “Anılar, İç Makedonya İhtilalci Örgütü (VMORO) gibi yasa dışı faaliyet gösteren bir örgütü araştırırken özellikle önem kazanmaktadır. Bunun nedeni, bir yandan arşivinin nispeten daha sınırlı olması, diğer yandan da şifrelenmiş şekilde yazılan ve anahtarlarının kaybolması nedeniyle birçok belgeden halen istifade edilememesidir. İç Örgütün liderlerinin anıları üzerine odaklanılmasının nedenlerinden biri de budur. Bu anılarda, örgütün teşkilatlanması ve hedefleri konusunda ilk ağızdan bilgiler verilmektedir. Bu anıların Türkçeye çevrilmesiyle birlikte VMORO'nun ve Sofya'daki temsilciliğinin faaliyetleri, Bulgar askerlerinin Makedonya ve Edirne-Trakya'daki ihtilal hareketindeki rolü ve katılımı, VMOK ve Bulgar Eksarhlığı ile VMORO'nun ilişkileri, Makedonya Sorunu'na yönelik Bulgaristan Prensliği'ndeki resmi makamların ve toplumun tutumu, İlinden-Preobrajenie Ayaklanması’nın tertibi ve gerçekleştirilmesi gibi konularda yeni araştırmalara önemli bir kapı aralanacaktır.” ifadelerini kullandı.
Kitabı hazırlarken başta Bulgarca olmak üzere Türkçe ve İngilizce yayımlanan makale, kitap ve tezlerden de yararlandıklarını ifade eden Dr. Öğr. Üyesi Mümin İsov, Osmanlı diplomasisinin uzun süre gündeminden çıkmayan Makedonya Meselesi özelinde VMRO’nun anlaşılmasına katkı sunmayı hedeflediklerini belirtti.
